با در نظر گرفتن این مورد که در خصوص بسیاری از موارد تاریخی نمی‌توان به صورت قطع و دقیق اظهار نظر کرد، اما اطلاعاتی نیز وجود دارند که با توجه به آن ها می توان از تاریخچه سکه در ایران و اولین باری که سکه به عنوان وسیله داد و ستد در ایران انتخاب و رایج شد، اظهار نظر کرد.
در این مقاله از بخش طلا و جواهر مجله مگ مد لایف، قصد داریم تا با استفاده از برخی از اطلاعات موجود، درباره تاریخ سکه ایران باستان صحبت کنیم و بررسی کنیم که چه طور سکه وسیله ای برای داد و ستد ایرانیان باستان شد.
به طور مختصر و با توجه به اطلاعاتی که جمع آوری کردیم، سکه تا پیش از دوران هخامنشی در ایران رایج نبوده است. البته باید در نظر داشت که شاید به مرور زمان و با کشف های تاریخی بتوان سکه های قدیمی تری از دوران هخامنشی را اکتشاف کرد.
اما تا به امروز قدیمی ترین سکه ایران به دوران هخامنشی و داریوش اول بر می‌گردد.
در ادامه تاریخ مختصری را از روند سکه ایران بررسی می کنیم:
ضرب اولین سکه ایران به نام دریک در دوران هخامنشی:
همان طور که گفته شد با توجه به اکتشافاتی که تا به امروز صورت گرفته است، سکه دریک از دوران هخامنشی، نخستین سکه ایران باستان نام گذاری شده است.
در واقع در دوران داریوش اول هخامنشی، سکه ای 8 گرمی به نام دریک برای داد و ستد ضرب و به دست مردم آن دوران رسید. همچنین باید توجه داشت که علاوه بر دریک انواع دیگری از سکه نیز وجود داشت که دارای وزن های متفاوتی بودند. که به عنوان نمونه می توان به سیگل اشاره داشت.
به طور تقریبی هر بیست عدد سیگل، معادل یک دریک بود.
یعنی می توان اشاره داشت که ارزشمندترین سکه دوران اولیه هخامنشی دریک بوده است.
شایان ذکر است که عمدتا سکه ها از جنس طلا و نقره بودند و سکه دریک با طلا ضرب می شده است.
سکه دوران ساسانیان:
طبیعتا با روی کار آمدن هر سلسه از حکومت در ایران، برخی از سکه های قدیمی دچار تغییراتی می شدند و گاها نیز سکه جدیدی و با نام جدید ضرب می شد.
در واقع معمولا تصویر پادشاه هر سلسله و دوره ای روی سکه ها ضرب می شد پس لازم بود با روی کار آمدن سلسه پادشاهی جدید، تصاویر سکه ها نیز تغییر کند.
در دوران ساسانی نیز علاوه بر تغییر ظاهر سکه دوران هخامنشی، وزن سکه نیز دچار تغییر شد.
سکه در دوران سلوکیان:
همان طور که می دانید در دوران هخامنشی اسکندر به ایران حمله کرد و پس از آن سلسه پادشاهی جدیدی در ایران پایه گذاری شد.
در دوران سلوکیان سکه جدیدی با وزن 60 گرم و با شمایلی از الهه پیروزی ضرب و بین مردم رواج پیدا کرد.
به همین ترتیب با گذر از هر دوره تاریخی و تغییر سلسه های پادشاهی سکه ها تغییر پیدا می کردند که برای بررسی تمامی آن ها به مطلب فوق تخصصی و نظر متخصصان تاریخی نیاز است.
پس با گذر از آن ها به بررسی چند نمونه دیگر خواهیم پرداخت.
سکه در دوران صفویان:
در دوران صفویان چند نمونه سکه مختلف وجود داشت که بر روی برخی از آن ها تصاویر طاووس، شیر و… ضرب شده بود و بر روی برخی نیز به دلیل دین آن دوران نام امامان شیعه ضرب شده بود.
در دوران صفویه عمدتا از سکه های نقره برای داد و ستد عموم مردم استفاده می شده است. که گفته شده که عموما این سکه ها عیار بالایی از نقره را دارا بودند و از این لحاظ در دوران خود و نسبت به کشورهای دیگر بسیار ارزشمند بودند.
جمع بندی:
همان طور که اشاره کردیم این مقاله، صرفا نگاهی گذرا و سطحی به تاریخچه سکه ایران داشت. قطعا تاریخ پر از شکوه و قدمت ایران زمین، بسیاری از انواع سکه های مرغوب و پر شکوه را به خود دیده است. که هنرمندان بسیاری وقت و ایده خود را صرف ایجاد آن ها کرده اند.
به نظر ما به عنوان یک ایرانی لازم است که کتاب هایی درباره این خصوص را هم بخوانیم و دانش خود را به صورت تخصصی درباره تاریخ پر از شکوه ایران گسترش دهیم.
لطفا اگر شما نیز منبع معتبر و قابل استاندی درباره سکه های تاریخی ایران می شناسید با ما و خواننده گان ما در میان بگذارید تا با مطالعه آن در این خصوص اطلاعات بهتری را کسب کنیم.
به قلم پوریا نجفی شیوا
